Ongevallen

Ook op het betrekkelijk korte traject van de spoorlijn Leeuwarden-Groningen door de gemeente Tytsjerksteradiel, bijna 8 kilometer van Alddiel/Ouddeel tot vlak voor Veenwouden, komen spoorwegongevallen voor. We moeten hierbij denken aan: verkeer dat de spoorbaan kruist, dieren op het spoor, ontsporing van locomotief en/of wagons, treinbotsingen en mensen op het spoor.

Als we de kranten vanaf 1839 er op nalezen, merken we dat de trein in Nederland nog niet echt in het dagelijkse straatbeeld past. Met name de snelheid ervan wordt regelmatig onderschat. Men denkt ‘nog wel even voor de trein langs het spoor over te kunnen steken’. Regelmatig is sprake van spelende kinderen op de spoorbaan, niet zelden van spoorwegpersoneel. 

Het overzicht van de ongevallen op en langs het spoor is zeker niet volledig. Ongevallen met dieren, zoals koeien en schapen, en bijna-ongelukken worden in de meeste gevallen buiten beschouwing gelaten op deze website.

Harde wind.

Tussen Hardegarijp en Veenwouden vindt op 18 januari 1868 op de spoorlijn een treurig ongeval plaats. Een 37-jarige spoorwegwerker helpt enkele grindwagens voortduwen. Er staat een harde wind en de grindwagens worden hierdoor teruggeduwd. Alle grindwagens rijden over het lichaam van de man, die ‘terstond dood’ is. Hij laat een vrouw en 1 kind na.

Man breekt been bij uitstappen.

Bij het binnenrijden van de trein springt in Tietjerk op 17 oktober 1884 een passagier uit de trein en breekt hierbij één van zijn benen. De man, Heinrich Emil Albert Heubach, woont in Hamburg (D), is getrouwd en heeft 4 kinderen. In Duitsland is hij veroordeeld tot 5 maanden cel voor het met een vuurwapen bedreigen van een voormalig lid van de Rijksdag. Om de straf te ontlopen is hij, zonder dat zijn vrouw het wist, per trein naar Nederland gevlucht.. Als hij onderweg in de trein een politieagent ziet, denkt hij dat deze naar hem op zoek is. Daarom springt hij in Tietjerk uit de trein. 

Stadsziekenhuis in Leeuwarden, waar Heubach verpleegd werd.

Voorlopig wordt de man in de woning van de stationschef van Tietjerk verpleegd onder direct toezicht van gemeenteveldwachter Johannes Krol. Kort daarna wordt hij per trein naar Leeuwarden vervoerd. Maar … men twijfelt sterk aan het verhaal van Heubach. Mogelijk heeft hij het allemaal verzonnen. In Leeuwarden wordt de man later in het Stadsziekenhuis verpleegd. Justitie heeft later geen belangstelling meer voor hem, zodat kan worden aangenomen dat Heubachs verhaal inderdaad verzonnen was. Mogelijk waren er problemen binnen zijn huwelijk. 

 

Paard met rijtuig op het spoor.

Als op 5 januari 1904 Rijksveldwachter Kleefstra en Gemeenteveldwachter Stuiveling buiten Hardegarijp surveilleren, zien ze dat op de Rijksstraatweg midden op de spoorbaan richting Tietjerk een rijtuig stilstaat. Juist voordat de trein uit Leeuwarden aankomt, haalt men het rijtuig en het paard gelukkig van de rails. Uit onderzoek van beide veldwachters blijkt dat het paard en rijtuig zonder voerman vanaf Rijperkerk naar de halte in Tietjerk is gereden en toen linksaf de spoorbaan in de richting van Hardegarijp is opgegaan. Bij Hardegarijp is het rijtuig tussen de rails vast komen te zitten. De voerman, zich van geen kwaad bewust, zit ondertussen in een herberg in Rijperkerk. Hoogstwaarschijnlijk betreft het hier het ‘ontspaningsoord Zwartewegsend’.

 

 

 

Ontspanningsoord 'Zwartewegsend'.

Personentrein botst op goederentrein.

Op 24 januari 1912 rond 6.30 uur vindt er ongeveer 1 kilometer vóór het station van Hardegarijp, gerekend vanuit Leeuwarden, een treinbotsing plaats. Een goederentrein vanuit de richting Leeuwarden stopt op de doorgaande lijn van het station van Hardegarijp om daar goederen te lossen. Om de markttrein van Leeuwarden naar Groningen te laten passeren, rijdt de goederentrein, na te zijn gelost, een eindje terug in de richting van Leeuwarden om daarna naar de tweede lijn op te stomen. Nog voordat de goederentrein zich geheel op de tweede lijn bevindt, botst de markttrein uit Leeuwarden achterop de goederentrein. De 7 passagiers van de markttrein worden door de botsing stevig door elkaar geschud. Niemand raakt gewond. 
Een sterke politiemacht moet er vervolgens aan te pas komen de steeds groeiende menigte toeschouwers in bedwang houden. Burgemeester Drijber stelt zich persoonlijk op de hoogte van het ongeval. 
Reizigers van latere treinen moeten voor de plaats des onheils de trein verlaten om vandaar langs de spoorbaan verder te lopen. Omdat de vernielde goederentrein precies op een vast bruggetje staat, moeten de reizigers zelfs de spoorbaan verlaten om via het ijs (de brug was immers onbegaanbaar) hun weg naar de gereedstaande trein te vervolgen. 's Avonds rond 17.30 uur is de spoorbaan weer vrij.

Er doen zich in korte tijd meer (bijna) spoorwegbotsingen voor. In februari botst bij Buitenpost een personentrein die wordt voortgetrokken door twee locomotieven achter op een goederentrein. Bij Zwaagwesteinde wordt een trein ongeval ter nauwer nood voorkomen. Daar blijkt een spoorstaaf te zijn gebroken, men denkt aan sabotage. Onmiddellijk reageert de verzekeringswereld met het aanbieden van een polis.

 

Bijna frontaal.

Op 8 december 1939 laat de stationschef in Hardegarijp de trein richting Veenwouden te vroeg vertrekken, want de trein vanuit Veenwouden is nog niet gepasseerd. De fout wordt door de machinist ontdekt, als hij na 2 km de trein uit de richting Veenwouden ziet naderen. Beide treinen remmen uit alle macht en komen ongeveer 400 meter van elkaar tot stilstand. De trein rijdt doodleuk achterwaarts terug naar Hardegarijp, waar beiden treinen elkaar kunnen passeren.

 

Wind waait wagon weg.
Op het station Hardegarijp is men op 14 januari 1957 vergeten een wagon op de rem te zetten. De harde oostelijke wind krijgt rond 10.00 uur vat op de wagon en brengt het zware voertuig in beweging. Een diesellocomotief rijdt echter op het hoofdspoor juist op dezelfde wissel toe als de op eigen houtje reizende goederenwagon. Precies op de wissel, tussen het station en de Rijksstraatweg, botsen ze op elkaar.

Hardegarijp, overweg Slachtedyk.

Drama.

Op 31 juli 1971 komt op de overweg in Hardegarijp in de Slachtedyk op een dramatische wijze in het nieuws. De 80-jarige weduwe Wytske de Haan-Haarsma uit Veenwouden wordt op deze bewaakte overweg aangereden door een trein uit de richting Veenwouden. Het drama speelt zich af voor de ogen van haar 60-jarige zoon Roelof. Ze tilt de gesloten spoorboom op en loopt door, pardoes tegen de op dat moment passerende trein. Roelof heeft haar nog toegeroepen dat ze niet moest oversteken. Omdat de bejaarde vrouw hardhorend is, heeft ze dat niet gehoord. De trein rijdt op dat moment nog met een snelheid van ongeveer 50 kilometer per uur en is bezig af te remmen om op het station van Hardegarijp te stoppen. Ze wordt door de trein meegesleurd en is op slag dood.

 

Spoorwegongeval met tankwagen in Tietjerk.

Niet opgelet.

Op 4 september 1982 is het raak in Tietjerk. Een vrachtwagenchauffeur van de firma Wijmenga uit Garijp bemerkt niet of te laat het gerinkel van de bellen en het knipperen van de rode waarschuwingslichten bij de overweg. Hij rijdt met zijn wagen tegen de zijkant van de trein uit Leeuwarden. De vrachtwagen kantelt en de chauffeur wordt naar buiten geslingerd. Met hoofdletsel wordt hij naar het Diaconessenhuis in Leeuwarden gebracht. In de trein loopt een passagier lichte schaafwonden op. De trein kan later op eigen kracht doorrijden naar station Hardegarijp.

 

Twee doden.

Op de met knipperlichten beveiligde overweg Ouddeel nabij Lytse Geast vindt op 29 juli 1988 een zeer ernstig treinongeluk plaats. Rond het middaguur rijdt een beladen zandauto de overweg op terwijl de trein met een snelheid van 100 kilometer per uur zeer dicht genaderd is. Een botsing valt niet meer te vermijden. Zowel de treinmachinist als de vrachtwagenchauffeur komen hierbij om het leven. De trein ontspoort gedeeltelijk en is zwaar beschadigd. De vrachtauto komt na de botsing in de naastgelegen sloot terecht. De ongeveer 25 reizigers komen met de schrik vrij. Het herstel van de schade neemt uren in beslag. Het treinverkeer tussen Hardegarijp en Leeuwarden ligt stil. Bussen van de FRAM vervoeren de passagiers tussen beide plaatsen.

Ontspoord.

Een aantal koeien van een boer uit Tytsjerk, dat zich op de spoorbaan bevindt, is er op 16 september 1994 de oorzaak van dat een lege passagierstrein ’s nachts omstreeks 01.45 uur nabij de spoorwegovergang Alddiel (Ouddeel) ontspoort. Vijf koeien vinden de dood als de trein op de kudde botst. De ravage is groot. Van de vijf treinstellen zijn er drie ontspoort. Het voorste gedeelte ligt in een sloot, het tweede is gekanteld en een derde staat grotendeels naast de rails. Verder is een deel van de bielzen vermorzeld. De machinist komt met de schrik vrij. De Nederlandse Spoorwegen leggen een tijdelijke ‘weg’ aan zodat de ontspoorde treinstellen met kranen kunnen worden geborgen. Het treinverkeer tussen Leeuwarden en Hurdegaryp is geruime tijd niet mogelijk.

 

Meegesleurd.

In Hurdegaryp wordt op 30 mei 2013 een auto circa 100 meter meegesleurd door een trein. Omstanders helpen de man uit de auto. Het blijkt dat hij lichte verwondingen heeft en wordt uit voorzorg naar het ziekenhuis in Leeuwarden gebracht. Hoe de man met zijn auto op de rails terecht kwam, vertelt het verhaal niet.