Baanverdubbeling
Als in 1859 in de Tweede Kamer gedebatteerd wordt over de aanleg van de Noorderspoorweg in Nederland blijkt dat men tegen de aanleg van een dubbele aardbaan en kunstwerken is in verband met de hoge kosten. Er staat letterlijk: “ … en al hetgeen, zoals aanleg van een doorlopend dubbel spoor, niet noodzakelijk is, te mijden…. “.
In 1913 wordt gesproken over een dubbele lijn op het baanvak Leeuwarden-Veenwouden. Echter de tweede baan betreft een trambaan van de Nederlandsche Tramweg Maatschappij, naast die van het Staats Spoor. De trambaan komt er niet. Wel gaat de Nederlandsche Tramwegmaatschappij (NTM) gebruik maken van
Bron: Leeuwarder Courant, 1914.
de spoorlijn. De lijn blijft dus enkelbaans. In 1914 gaat men bezig met verdubbeling van de lijn Meppel-Groningen. In februari van datzelfde jaar verklaart sectie-ingenieur Westenberg van het Staatsspoor op een bijeenkomst van ‘belanghebbenden bij de spoorweg’ dat een dubbel spoor tussen Groningen en Leeuwarden (deel Staatslijn B) ‘niet meer veraf is’.
In 1930 is de verwachting dat er een nieuwe spoorlijn over de Afsluitdijk zal worden aangelegd, waardoor het traject Harlingen-Duitse grens internationale betekenis zal krijgen. Verdubbeling van de lijn zal dan niet lang op zich laten wachten… (dat hebben we eerder gehoord). De spoorlijn over de Afsluitdijk komt er echter niet en de verdubbeling dus ook niet. Daarna is het ruim een halve eeuw lang stil.
In de Tweede Structuurnota Verkeer en Vervoer van 1989 wordt de lijn Leeuwarden-Groningen al ‘verbreding’ toebedeeld. Er wordt echter geen tijdstip bij genoemd.
De Minister, Hanja May-Weggen, is al in 1990 van plan de lijn te verdubbelen. De kosten worden geraamd op f 225 miljoen (€172 miljoen) en dat voor ruim 13 minuten tijdswinst!
In 1992 wordt door de Minister slechts f 100 miljoen (€ 72 miljoen) beschikbaar gesteld. De Provincies willen dat bedrag besteden aan verdubbeling van het traject Veenwouden-Grijpskerk. Er pakken zich echter donkere wolken samen boven het project. De aangekondigde verdubbeling dreigt op de lange baan te worden geschoven in verband met de aanleg van de Hanzelijn (Lelystad-Kampen-Zwolle). De verdubbeling staat daarnaast ook nog op de ‘reservelijst’ en zal alleen worden uitgevoerd als andere projecten goedkoper uitvallen of geheel van de lijst verdwijnen. De Tweede Kamer neemt echter een motie aan van Annemarie Jorritsma-Lebbink om de verdubbeling op te nemen in het Meerjarenprogramma Infrastructuur 1994-1998. De lijn moet zijn verdubbeld voor 2000. Minister Hanja Maij-Weggen toont zich bereid de motie uit te voeren, zij het dat het project niet eerder dan in 1998 kan worden
Minister Hanja May-Weggen
Tweede Kamerlid, Annemarie Jorritsma.
Gedeputeerde Kobus Walsma
opgevoerd. Het blijkt allemaal wat sneller te gaan. In 1993 stelt de Tweede Kamer f 54 miljoen (€ 38 miljoen) ter beschikking. Men kan alvast beginnen met de werkzaamheden, zodat het plan voor 1997 zal zijn uitgevoerd.
Gedeputeerde Walsma (Friesland) gaat er van uit dat daarna de rest van f 100 miljoen (€ 70 miljoen) ter beschikking komt, zodat de verdubbeling tussen Veenwouden en Grijpskerk nog voor het jaar 2000 klaar is. In 1994 blijkt dat er nog f 15 miljoen (€ 10 miljoen) extra nodig is. Walsma zal er op aandringen dat de rest van de lijn na 2000 ook verdubbeld wordt.
Gedeputeerde Piet Bijman.
Gedeputeerde Piet Adema.
Arriva-directeur Anne Hettinga.
In 1995 is Annemarie Jorritsma Minister van Verkeer en Waterstaat. Haar Ministerie trekt maar liefst f 143 miljoen (€ 96 miljoen) uit voor de verdubbeling.
In maart 1996 beginnen de eerste werkzaamheden, vanwege langdurige vorst 6 weken later dan gepland. Men verwacht medio 1998 klaar te zijn, waarna de eerste sneltreinen later dat jaar kunnen gaan rijden tussen beide provinciehoofdsteden.
Het verdubbelen van de lijn bestaat niet simpelweg uit het aanleggen van een tweede baan. Bruggen, viaducten, overwegen en seinen moeten ook worden aangepast. De (Elfsteden)winter van 1997 zorgt voor vertraging in de aanleg. In september 1998 wordt het verdubbelde deel Veenwouden – Grijpskerk in gebruik genomen. Ook de rest van het traject zou snel verdubbeld moeten worden. Dit zal ongeveer f 183 miljoen (€ 122 miljoen) gaan kosten. In 1999 worden de eerste ballonnetjes hiervoor al opgelaten. Verdubbeling van het traject Veenwouden-Hurdegaryp (2 km) zou een halfuur dienst tussen Zwaagwesteinde en Leeuwarden mogelijk maken. Volgens gedeputeerde Bijman (provincie Friesland) is deze twee kilometer in de plannen destijds ‘over het hoofd gezien’.
Het blijft echter bij plannen. In 2008 hebben Rijk, Provincie en de gemeenten de ambitie om tot 2020 een bedrag van € 2 miljard te investeren in wegen, fietspaden, spoor en vaarten.
De verdubbeling van het spoor tussen Leeuwarden en Groningen komt weer in beeld evenals de spoorlijn van Heerenveen, via Drachten naar Groningen. Gedeputeerde Piet Adema is optimistisch en verwacht dat het werk voor 2013 zal zijn begonnen. Arriva-directeur Anne Hettinga heeft in 2009 zo zijn bedenkingen voor de plannen, omdat er nog steeds geen enkel contract is getekend.
Volgens Adema wordt het hard gewerkt aan de voorbereidingen. ProRail, die verantwoordelijk is voor de spoorlijn zelf, doet onderzoek welk deel van de lijn verdubbeld zou moeten worden. Eind 2009 lijkt Adema het gelijk aan zijn kant te krijgen. De Tweede Kamer schaart zich achter een lijst van 60 projecten, waaronder verdubbeling van de spoorlijn Leeuwarden-Groningen. Deze stond voor na 2015 op de agenda, maar wordt naar voren gehaald om de bouwbedrijven door de recessie te loodsen. In 2010 verklaarde Minister-president Balkenende op een partijbijeenkomst van het CDA in Assen dat zijn partij (CDA) niet zal tornen aan afspraken over nieuwe infrastructuur in Noord-Nederland. Ook de verdubbeling van de spoorlijn Leeuwarden-Groningen maakt hiervan deel uit.
Gedeputeerde Adema vraagt zich na 2 jaar af hoe het staat met de studie die ProRail doet naar verdubbeling van de lijn. Volgens ProRail vindt er zorgvuldig onderzoek plaats waarvoor veel overleg nodig is. Men is er dagelijks mee bezig. Pas in 2012 komt ProRail voor de dag met de resultaten van het onderzoek: De snelheid van de sneltreinen tussen Leeuwarden en Veenwouden moet omhoog van 100 naar 130 kilometer per uur. Verdubbeling van het gehele spoor in Friesland is hiervoor niet nodig. Wel is in een verdubbeling voorzien in de Provincie Groningen tussen Zuidhorn en Hoogkerk. De spoorlijn Leeuwarden-Groningen blijft dus voor een aanzienlijk deel enkel spoor.Daarna vinden nog enkele aanpassingen aan het spoor plaats. Zo wordt te Veenwouden ten behoeve van de aanleg van de Sintrale As (N356) in de jaren 2014, 2015 een tunnel onder de spoorlijn aangelegd. Ook bij Hurdegaryp vinden in het kader hiervan flinke aanpassingen plaats. De spoorwegovergang in de Rijksstraatweg (N355) verdwijnt en wordt vervangen door een onderdoorgang, bedoeld voor lokaal verkeer. Het doorgaande verkeer over de N355 wordt al eerder ten noorden langs Hurdegaryp geleid en passeert het spoor ten noordoosten van het dorp middels een onderdoorgang.
De ontworpen onderdoorgang bij Hurdegaryp, ter vervanging van de spoorwegovergang in de (oude) N355.
Onderdoorgang van de (nieuwe) N355, ten noordoosten van Hurdegaryp, maart 2016.
Maak jouw eigen website met JouwWeb